Một trong những trở ngại lớn nhất của chúng ta khi học một ngoại ngữ ấy là chúng ta quá… thông minh và có quá nhiều kinh nghiệm.
Quá thông minh: vì mình không thể nào chấp nhận nghe một câu mà mình không
hiểu: cần phải hiểu một câu nói gì trước khi nghe tiếp câu thứ hai, nếu không
thì mình không buồn nghe tiếp.
Quá kinh nghiệm: Cuộc đời đã dạy ta không nghe những gì người khác nói mà
chỉ hiểu những gì mà nội dung chuyển tải. Nếu không hiểu nội dung, chúng ta
không thể lặp lại lời người kia. Cũng vì thế mà – trong giai đoạn đầu học ngoại
ngữ – mỗi lần nghe một câu tiếng Anh thì trong đầu phải dịch ra được tiếng Việt
thì mới yên tâm, bằng không thì … câu ấy không có nghĩa.
Có bạn bảo rằng hiện nay mình chưa
hiểu, nên cố gắng nghe nhiều cũng vô ích, để mình học thêm, khi nào có nhiều từ
vựng để hiểu rồi thì lúc đó sẽ tập nghe sau.
Nghĩ như thế là HOÀN TOÀN SAI. Chính vì
bạn chưa hiểu nên mới cần nghe nhiều hơn những người đã hiểu. Muốn biết bơi thì
phải nhảy xuống nước, không thể lấy lý do rằng vì mình không thể nổi nên ở trên
bờ học cho hết lý thuyết rồi thì mới nhảy xuống, và sẽ biết bơi! Chưa biết bơi
mà xuống nước thì sẽ uống nước và ngộp thở đấy, nhưng phải thông qua uống nước
và ngộp thở như thế thì mới hy vọng biết bơi.
Muốn biết bơi, thì phải nhảy xuống
nước, và nhảy khi chưa biết bơi. Chính vì chưa biết bơi nên mới cần nhảy xuống
nước.
Muốn biết nghe và hiểu tiếng Anh thì
phải nghe tiếng Anh, nghe khi chưa hiểu gì cả! Và chính vì chưa hiểu gì nên cần
phải nghe nhiều.
Những điều cần lưu ý khi nghe/ nói tiếng Anh:
1/ Xóa bỏ kinh nghiệm nghe nguyên âm: Tiếng Anh là tiếng phụ âm.
Tiếng Anh chủ yếu là ngôn ngữ đa âm:
một từ thường có nhiều âm. Lỗ tai chúng ta đã ‘bị điều kiện hóa’ để nghe âm
tiếng Việt. Tiếng Việt là loại tiếng đơn âm, vì thế, mỗi tiếng là một âm và âm
chủ yếu trong một từ là nguyên âm. Đổi một nguyên âm thì không còn là từ đó
nữa: ‘ma, mi, mơ’ không thể hoán chuyển nguyên âm cho nhau, vì ba từ có ba
nghĩa hoàn toàn khác nhau. Mặc khác, tiếng Việt không bao giờ có phụ âm cuối
từ. Ngay cả những chữ mà khi viết có phụ âm cuối, thì người việt cũng không đọc
phụ âm cuối; ví dụ: trong từ ‘hát’, nguyên âm mới là ‘át’, h(ờ)-át, chứ không
phải là h(ờ)-á-t(ơ), trong khi đó từ ‘hat’ tiếng Anh được đọc là h(ờ)-a-t(ờ),
với phụ âm ‘t’ rõ ràng.
Trong tiếng Việt hầu như không có những
từ với hai phụ âm đi kế tiếp (ngoài trừ ch và tr – nhưng thực ra, ch và tr cũng
có thể thay bằng 1 phụ âm duy nhất) vì thế, tai của một người Việt Nam – chưa
bao giờ làm quen với ngoại ngữ – không thể nhận ra hai phụ âm kế tiếp. Do đó,
muốn cho người Việt nghe được một tiếng nước ngoài có nhiều phụ âm kế tiếp, thì
phải thêm nguyên âm (ơ) vào giữa các phụ âm; ví dụ: Ai-xơ-len; Mat-xơ-cơ-va.
Với kinh nghiệm (phản xạ) đó, một khi
ta nghe tiếng Anh, ta chờ đợi nghe cho đủ các nguyên âm như mình NHÌN thấy
trong ký âm (phonetic signs), và không bao giờ nghe được cả. Ví dụ: khi học
từAmericata thấy rõ ràng trong ký âm: (xin lỗi vì không thể ghi phonetic signs
vào trang này) ‘ơ-me-ri-kơ’, nhưng không bao giờ nghe đủ bốn âm cả, thế là ta
cho rằng họ ‘nuốt chữ’. Trong thực tế, họ đọc đủ cả, nhưng trong một từ đa âm
(trong khi viết) thì chỉ đọc đúng nguyên âm ở dấu nhấn (stress) – nếu một từ có
quá nhiều âm thì thêm một âm có dấu nhấn phụ (mà cũng có thể bỏ qua) – và những
âm khác thì phải đọc hết các PHỤ ÂM, còn nguyên âm thì sao cũng đưọc (mục đích
là làm rõ phụ âm). Có thể chúng ta chỉ nghe: _me-r-k, hay cao lắm là _me-rơ-k,
và như thế là đủ, vì âm ‘me’ và tất cả các phụ âm đều hiện diện. Bạn sẽ thắc
mắc, nghe vậy thì làm sao hiểu? Thế trong tiếng Việt khi nghe ‘Mỹ’ (hết) không
có gì trước và sau cả, thì bạn hiểu ngay, tại sao cần phải đủ bốn âm là
ơ-mê-ri-kơ bạn mới hiểu đó là ‘Mỹ’? Tóm lại: hãy nghe phụ âm, đừng chú ý đến
nguyên âm, trừ âm có stress!
Một ví dụ khác: từ interesting! Tôi
từng được hỏi, từ này phải đọc là in-tơ-res-ting hay in-tơ-ris-ting mới đúng?
Chẳng cái nào đúng, chẳng cái nào sai cả. Nhưng lối đặt vấn đề sai! Từ này chủ
yếu là nói ‘in’ cho thật rõ (stress) rồi sau đó đọc cho đủ các phụ âm là người
ta hiểu, vì người bản xứ chỉ nghe các phụ âm chứ không nghe các nguyên âm kia;
nghĩa là họ nghe: in-trstng; và để rõ các phụ âm kế tiếp thì họ có thể nói
in-tr(i)st(i)ng; in-tr(ơ)st(ơ)ng; in-tr(e)st(ư)ng. Mà các âm (i) (ơ), để làm rõ
các phụ âm, thì rất nhỏ và nhanh đến độ không rõ là âm gì nữa. Trái lại, nếu
đọc to và rõ in-tris-ting, thì người ta lại không hiểu vì dấu nhấn lại sang
‘tris’!
Từ đó, khi ta phát âm tiếng Anh (nói và
nghe là hai phần gắn liền nhau – khi nói ta phát âm sai, thì khi nghe ta sẽ
nghe sai!) thì điều tối quan trọng là phụ âm, nhất là phụ âm cuối. Lấy lại ví
dụ trước: các từ fire, fight, five, file phải được đọc lần lượt là fai-(ơ)r;
fai-t(ơ); fai-v(ơ), và fai-(ơ)l, thì người ta mới hiểu, còn đọc ‘fai’ thôi thì
không ai hiểu cả.
Với từ ‘girl’ chẳng hạn, thà rằng bạn
đọc gơ-rôl / gơ-rơl (dĩ nhiên chỉ nhấn gơ thôi), sai hẳn với ký âm, thì người
ta hiểu ngay, vì có đủ r và l, trong khi đó đọc đúng ký âm là ‘gơ:l’ hay bỏ mất
l (gơ) thì họ hoàn toàn không hiểu bạn nói gì; mà có hiểu chăng nữa, thì cũng
do context của câu chứ không phải là do bạn đã nói ra từ đó.
2/ Xóa bỏ kinh nghiệm nghe âm Việt.
Các nguyên âm Việt và Anh không hề
giống nhau. Một âm rất rõ trong tiếng Anh sẽ rất nhoè với một lỗ tai người
Việt, và một âm rất rõ trong tiếng Việt thì rất nhoè trong lỗ tai người Anh
(người bản xứ nói tiếng Anh). Ví dụ: Khi bạn nói: “Her name’s Hương!” Bạn đọc
từ Hương thật rõ! Thậm chí la lên thật to và nói thật chậm thì người ấy vẫn
không nghe ra. Vì ‘ươ’ đối với họ là âm rất nhoè. Nhưng nói là ‘Hu-ôn-gh(ơ)’ họ
nghe rõ ngay; từ đó ta phải hiểu họ khi nói đến cô Huôngh chứ đừng đòi hỏi họ
nói tên Hươngnhư người Việt (phải mất vài năm!).
Tương tự như vậy, không có nguyên âm
tiếng Anh nào giống như nguyên âm tiếng Việt. Nếu ta đồng hóa để cho dễ mình,
là ta sẽ không nghe được họ nói, vì thế giới này không quan tâm gì đến cách
nghe của người ViệtNamđối với ngôn ngữ của họ. Ví dụ: âm ‘a’ trong ‘man’ thì
không phải là ‘a’ hay ‘ê’ hay ‘a-ê’ hay ‘ê-a’ tiếng Việt, mà là một âm khác
hẳn, không hề có trong tiếng Việt. Phải nghe hàng trăm lần, ngàn lần, thậm chí
hàng chục ngàn lần mới nghe đúng âm đó, và rất rõ! Ấy là chưa nói âm ‘a’ trong
từ này, được phát âm khác nhau, giữa một cư dân England (London), Scotland,
Massachusetts (Boston), Missouri, Texas!
Cũng thế, âm ‘o’ trong ‘go’ không phải
là ‘ô’ Việt Nam, cũng chẳng phải là ô-u (như cách phiên âm xưa) hay ơ-u (như
cách phiên âm hiện nay), lại càng không phài là ‘âu’, mà là một âm khác hẳn
tiếng Việt. Phát âm là ‘gô’, ‘gơu’ hay ‘gâu’ là nhoè hẳn, và do đó những từ dễ
như ‘go’ cũng là vấn đề đối với chúng ta khi nó được nói trong một câu dài, nếu
ta không tập nghe âm ‘ô’ của tiếng Anh đúng như họ nói. Một âm nhoè thì không
có vấn đề gì, nhưng khi phải nghe một đoạn dài không ngưng nghỉ thì ta sẽ bị
rối ngay.
Đây cũng là do một kinh nghiệm tai hại
xuất phát từ việc tiếp thu kiến thức. Trong quá trình học các âm tiếng Anh,
nhiều khi giáo viên dùng âm Việt để so sánh cho dễ hiểu, rồi mình cứ xem đó là
‘chân lý’ để không thèm nghĩ đến nữa. Ví dụ, muốn phân biệt âm (i) trong sheep
và ship, thì giáo viên nói rằng I trong sheep là ‘I dài’ tương tự như I trong
tiếng Bắc: ít; còn I trong ship là I ngắn, tương tự như I trong tiếngNam: ít –
ích. Thế là ta cho rằng mình đã nghe được I dài và I ngắn trong tiếng Anh rồi,
nhưng thực chất là chưa bao giờ nghe cả! Lối so sánh ấy đã tạo cho chúng ta có
một ý niệm sai lầm; thay vì xem đấy là một chỉ dẫn để mình nghe cho đúng âm,
thì mình lại tiếp thu một điều sai! Trong tiếng Anh không có âm nào giống âm I
bắc hoặc I nam cả! Bằng chứng: ‘eat’ trong tiếng Anh thì hoàn toàn không phải
là ‘ít’ trong tiếng Việt, đọc theo giọng bắc, và ‘it’ trong tiếng Anh hoàn toàn
không phải là ‘ít’ trong tiếng Việt, đọc theo giọng nam! Vì thế, phải xóa bỏ
những kinh nghiệm loại này, và phải nghe trực tiếp thôi!
Nguồn: Ieltsvietnam
Blog về tự học Tiếng Anh hiệu quả, tổng hợp kinh nghiệm học Tiếng Anh, đặc biệt là tự học từ vựng Tiếng Anh thông qua flashcard, chuẩn bị cho việc học và ôn thi TOEIC hay IELTS, hỗ trợ rèn luyện học Tiếng Anh giao tiếp, Tiếng Anh giành cho người đi làm, phù hợp cho người mới bắt đầu, mất cơ bản cũng như nâng cao trình độ.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét